| Start |   https://hardware.atari8.info  



Atari XL/XE
* RAM
- SIMM Expansion
* SpartaDOS X
* 65C816
* stereo
* covox
* Q-Meg
* ARC
* Freddie
* Tight Tools Packet

Stacje dysków:
- Toms Multi Drive
- schematy

Atari - konsole:
- 2600
- 5200
- 7800



 

Stereo

Mało kto wie, że pomysłodawcą i twórcą pierwszej wersji układu stereo do Atari XL/XE był Chuck Steinman. Gumby - bo tak nazwał to rozszerzenie - było niczym innym jak dodaniem nowego Pokeya wraz z logiką sterującą. Od tamtej chwili sam schemat układu prawie się nie zmienił, co ma swoje wady i zalety. Zaletą jest to, że oprogramowanie jest zawsze kompatybilne z rozszerzeniami, a wadą, że powielane są te same błędy układowe (co mnie jako elektronika strasznie razi).

Niniejszy opis zawiera opis układu stereo oraz sposób montażu wewnątrz Atari. Bardziej wymagający też coś znajdą dla siebie.

Zatem od początku. Wiadomym jest, że za dźwięk w ośmiobitowym Atari odpowiada Pokey. Jest to 40-pinowy układ o oznaczeniu firmowym CO12294. Jest to ważne, ponieważ scalaka z napisem "Pokey" wewnątrz Atari nie znajdziecie. Oprócz generacji dźwięku odpowiada on za obsługę klawiatury, port szeregowy oraz posiada przetworniki A/C do obsługi np. wiosełek. Rejestry standardowego Pokeya położone są na stronie $D2. Jest ich 16, jednak rejestry-cienie wypełniają całą stronę. Nie jest to jednak niedopatrzeniem projektantów Atari, a celowym działaniem. Upraszcza to układ i w niczym nie przeszkadza, gdyż wszystkie (z kilkoma wyjątkami) programy odwołują się do rejestrów podstawowych z zakresu $D200-$D20F.

Oto kilka założeń układu stereo:
- z nowego Pokeya wykorzystane są tylko generatory dźwięku, a pozostałe peryferia będą niewykorzystane,
- Pokey stary będzie pracował jako kanał lewy, a dodatkowy Pokey jako kanał prawy,
- nowemu Pokeyowi przydzielone zostały adresy z zakresu $D210-$D21F, czyli tuż nad rejestrami starego.


Rys. 1 Pokey z zaznaczonymi sygnałami wykorzystywanymido układu stereo

Na rysunku 1 widać sygnały, które należy podłączyć do dodatkowego układu Pokey. Są to:
- D0-D7 - magistrala danych Atari,
- A0-A3- część magistrali adresowej Atari,
- o2 - sygnał zegara,
- R/W - sygnał odczytu-zapisu,
- CS0, CS1 - sygnały wyboru (służące do umieszczenia rejestrów układu w odpowiednich adresach),
- Audio - wyjście dźwięku,
- +5V, GND - zasilanie.

Pozostałe nogi układu trzeba zostawić niepodłączone.

Rysunek 2 przedstawia podstawowy i najprostszy zarazem układ stereo do Atari. Do jego realizacji potrzeba:
- układ Pokey (CO12294),
- układ 74LS00 (74HCT00),
- rezystory: R1 - 10kOhm, R2 - 1kOhm, R3=R4 - 10-100Ohm,
- kondensatory: C1=C2 - 47-220nF,
- przełącznik dwupozycyjny, dwusekcyjny,
- podstawkę 40-pinową blaszkową (nie precyzyjną!),
- 2 gniazdka CINCH lub 1 mały JACK,
- trochę przewodów zwykłych oraz ekranowanych przeznaczonych do układów audio,
- narzędzia.

AUTOR TEGO OPISU NIE PONOSI ŻADNEJ ODPOWIEDZIALNO¦CI ZA EWENTUALNE SZKODY POWSTAŁE POD WPŁYWEM BŁĘDNEGO MONTAŻU UKŁADU!


Rys. 2 Podstawowy układ stereo

Montaż układu zaczynamy od otwarcia komputera i znalezienia Pokeya na płycie Atari oraz rezystora R74 o wartości 3kOhm i jego wylutowania. Przeważnie rezystor jest położony w pobliżu Pokeya: w komputerach z gniazdem Expansion jest to rezystor po prawej tuż nad Pokeyem, w 65XE bez Expansion jest to rezystor drugi od góry w środkowym rządku pod Pokeyem; w 800XL jest to także drugi rezystor od góry w środkowym rządku, tyle że nad Pokeyem.

Gdy to się uda, przygotowujemy podstawkę 40-pinową. Z podstawki tej trzeba wyciągnąć wszystkie nogi nie oznaczone sygnałami z rysunku 1, czyli: 8-16, 18-29. Właśnie dlatego musi być to podstawka zwykła, a nie precyzyjna, z której szpilki bez nadwerężenia podstawki nie uda się wyciągnąć. Następnie w podstawce odginamy nogi 31 i 37 (sygnały CS1 oraz Audio) i nalutowujemy na oryginalnego Pokeya. Następnie bierzemy 74LS00 (74HCT00) i odginamy jego wszystkie nogi z wyjątkiem 7 i 14 i nalutowujemy go na jakiś 14-pinowy układ na płycie Atari. Wykonujemy połączenia wg schematu: łączymy bramki ze sobą oraz ze starym Pokeyem i nalutowaną podstawką. Dla przypomnienia sygnały z literką 'L' to stary Pokey, 'R' to dodatkowy (czyli nasza podstawka). Podłączamy sygnał A4 (jest na pinie 13 procesora - CO14806). Montujemy R2, R3, R4, C1, C2, przełącznik i gniazdka. Oczywiście nie wolno zapomnieć o podłączeniu masy do gniazdek! Włączamy komputer. Gdy się uruchomił, to znaczy, że wszystko dobrze połączyliśmy. Po wyłączeniu można włożyć nowego Pokeya w podstawkę. Gdy komputer się nie uruchomił, to trzeba sprawdzić, czy nie ma zamienionych sygnałów CS1L i CS1R. CS1L idzie do starego Pokeya (pin 31), a CS1R do podstawki!

Jak to działa? Bramki 74LS00 służą do wybierania Pokeya w zależności od zakresu adresów. Dla adresów $D20x - CS1L=1, CS1R=0 czyli wybrany jest Pokey podstawowy (kanał lewy), a dla adresów $D21x - CS1L=0, CS1R=1 czyli wybrany jest Pokey dodatkowy. Przełącznik służy do blokowania trybu stereo. Powoduje on, że w trybie mono cały czas wybrany jest Pokey podstawowy. Przełącznik także podaje dźwięk na gniazdko kanału prawego: w trybie mono na gniazdko podawany jest sygnał z podstawowego Pokeya, w trybie stereo z nowego. Kondensatory C1 i C2 blokują składową stałą sygnału występującego na nodze Audio. Dobierając ich pojemność (najlepiej z zakresu 47-220nF) można zmieniać brzmienie dźwięku. R3 i R4 to rezystory zabezpieczające wyjścia Pokeyów przed ewentualnymi zwarciami. Ich wartości nie są krytyczne i można je zmieniać.

Jak już napisano jest to układ najprostszy i można się domyślić, że nie najlepszy. Dźwięk z takiego układu zależy zarówno od pojemności C1, C2, rezystancji R3, R4, jak i też od typu użytego wzmacniacza. W większości przypadków jego brzmienie jest satysfakcjonujące. Można jednak układ nieco skomplikować dodając separujący wzmacniacz operacyjny (rys. 3).


Rys. 3 Układ separujący

Układ można zastosować w miejsce elementów C1, C2, R2, R3 i R4. Montaż można przeprowadzić na układzie LM358 znajdującym się na płycie Atari. W tym przypadku bierzemy dodatkowy wzmacniacz LM358 i odginamy jego następujące nogi: 1, 2, 6, 7. Pozostałe nalutowujemy na LM358 na płycie. Montujemy układ, wyjścia łączymy z przełącznikiem i gniazdkami.

Pewnym rozszerzeniem układu stereo jest Auto Stereo. Układ sam wykrywa sygnał z dodatkowego Pokeya i przełącza odpowiednio wyjścia dźwięku.


Rys. 4 Auto Stereo

Jako element wykrywający zastosowany jest wzmacniacz operacyjny pracujący jako komparator TL071. Wysoki stan na jego wyjściu wskazuje na wystąpienie dźwięku w prawym kanale. Bramka 74LS132 wraz z układem 555 (np. NE555) powoduje przedłużenie tego stanu o kilka sekund. Jako element przełączający użyto klucza analogowego z układu CMOS 4053. Przełącznik on/off służy do wyłączenia stereo. Jumper przełącza tryby manual (zwarcie) i auto (rozwarcie). Pewnym kłopotem może być kalibracja układu dokonywana rezystorem nastawnym 22kOhm. Najlepiej byłoby, gdyby rezystor był wieloobrotowy (np. typu helitrim). Kalibracja przebiega następująco: przełącznik ustawić na 'on' - jumper rozwarty, bez żadnego dźwięku (najlepiej po resecie kompa); rezystorem nastawnym uzyskać moment zapalenia się diody LED wskazującej włączenie się stereo. Po zapaleniu się diody kręcąc rezystorem w przeciwnym kierunku uzyskać moment zgaszenia. Należy pamiętać o stałej czasowej wyłączania się diody wynoszącym kilka sekund. Zatem po zapaleniu się diody cofamy troszkę rezystor i czekamy, czy dioda zgaśnie; jeśli nie, to cofamy jeszcze odrobinę. Po regulacji sprawdzamy przy odgrywaniu muzyki, czy dioda się zapala; jeżeli nie, to kalibrację należy powtórzyć. Zamiast przełącznika dwustanowego i jumperka można zastosować przełącznik trójpozycyjny (najlepiej dźwigienkowy). W takim przełączniku środkowe wyprowadzenie łączy się z masą, a pozostałe z pinem 2 układu 74LS132 i pinem 10 4053.

Pasiu/SSG

 


hardware.atari8.info © Pasiu/SSG, hosted: www.atari8.info